Materiał siewny kwalifikowany — co warto wiedzieć

Materiał siewny zbóż może być przygotowany przez profesjonalną firmę określoną w przeszłości centralą nasienną lub pochodzić z własnego rozmnożenia, przeprowadzonego w gospodarstwie. Materiał siewny kwalifikowany jest przygotowany zgodnie z obowiązującymi procedurami i zasadami, a sam proces jego wytworzenia podlega kontroli prowadzonej przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORIN).

Czym jest materiał siewny kwalifikowany?

Materiał siewny kwalifikowany to nasiona przeznaczone do siewu, które powstały w trakcie procesu rozmnożenia. Sam proces jest określony przepisami i wytycznymi, które gwarantują najwyższą jego jakość.

Każdy z etapów produkcji materiału siewnego podlega kontroli i przeprowadzany jest zgodnie z procedurami charakterystycznymi dla danego gatunku. W związku z tym materiał siewny kwalifikowany ma bardzo wysoką czystość odmianową, jest praktycznie wolny od zanieczyszczeń, ma zdolność kiełkowania wynoszącą blisko 100% oraz jest profesjonalnie zaprawiony.

Jaki jest podział materiału siewnego kwalifikowanego?

Firma hodowlana, która na drodze wieloetapowego procesu wytworzyła daną odmianę posiada materiał siewny określany mianem kategorii Elitarny. W ramach kategorii wyróżnia się dwa stopnie kwalifikacji, które są niedostępne w sprzedaży:

• przedbazowy o oznaczeniu PB/III lub PB/II oznaczony etykietą białą z fioletowym paskiem po przekątnej
• bazowy o oznaczeniu B, powstający w wyniku rozmnożenia materiały siewnego przedbazowego i oznaczony etykietą białą

Nasiona przeznaczone do sprzedaży powstają na drodze rozmnożenia materiału bazowego B. Wówczas materiał siewny jest w stopniu kwalifikacji C1, a jego etykieta jest w kolorze niebieskim. 

Z materiału siewnego w C1 na drodze kolejnych rozmnożeń może powstać materiał siewny oznaczany C2 i C3, które można rozpoznać po czerwonym kolorze etykiety.

Największą czystością odmianową charakteryzuje się materiał siewny kwalifikowany stopniu C1 i jest od najczęściej przedmiotem obrotu handlowego.

Co jest na etykiecie kwalifikowanego materiału siewnego?

We wcześniejszej części materiału znalazła się informacja o kolorze etykiety przypisanej do danego stopnia kwalifikacji. Również pozostałe elementy etykiety zostały jasno sprecyzowane. Po lewej jej stronie znajduje się zapis: jakość WE, jest to informacja dla kupującego, że materiał siewny został przygotowany na ternie Unii Europejskiej z zachowaniem najwyższych standardów. Z kolei u dołu znajduje się logo PIORIN, jednostki odpowiedzialnej za kontrolę procesu przygotowania materiału siewnego. Etykieta zawiera również informacje charakteryzujące zawartość opakowania:

• gatunek rośliny uprawnej (nasion) wyrażony nazwą polską i łacińską
• nazwę odmiany
• stopień kwalifikacji
• numer partii
• kraj pochodzenia nasion
• numer przedsiębiorcy
• datę plombowania
• masa tysiąca ziaren (MTZ)
• numer etykiety
• użytą zaprawę

Obecność wszystkich elementów pozwala stwierdzić, że materiał siewny pochodzi od hodowcy i jego zwartość jest zgodna ze wzorcem odmiany.

Korzyści z używania kwalifikowanego materiału siewnego

Materiał siewy w stopniu kwalifikacji C1 ma najwyższą czystość odmianową dostępną w sprzedaży. Pozwala to na realizację w warunkach polowych wszystkich cech użytkowych zakodowanych w genach i właściwych dla danej odmiany. 

Dzięki informacjom zawartym w etykiecie tj., zdolności kiełkowania i masie tysiąca ziaren można w bardzo dokładny sposób wyliczyć normę wysiewu. 

Nasiona do siewu są profesjonalnie zaprawione, co zabezpiecza kiełkujące i wschodzące rośliny uprawne przed zgorzelą siewek oraz innymi chorobami właściwymi dla danego gatunku zbóż i przenoszonymi z materiałem siewnym.

Odmiany populacyjne, a mieszańcowe

W przypadku odmian mieszańcowych (hybrydowych) oznaczonych często F1. Należy corocznie wysiewać materiał siewny pochodzący od hodowcy. W pokoleniu F1 wykorzystywane jest efekt heterozji mieszańców. Odmiana w pokoleniu F1 ma określone cechy, które można uzyskać tylko na drodze krzyżowania komponentów rodzicielskich znanych tylko hodowcy. Wysiew zebranego pokolenia F2 jest nieuzasadniony ekonomicznie, ponieważ występuje w rozszczepienie cech użytkowych, co uniemożliwia osiągnięcie zadowalającego plonu roślin uprawnych. Odmiany mieszańcowe dotyczą:

• wszystkich odmian kukurydzy
• wysoko plonujących odmian rzepaku ozimego określanych mianem mieszańców lub hybryd
• wybranych odmian pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego

Odmiany populacyjne rozmnażane są na drodze konwencjonalnego procesu rozmnożenia materiału siewnego. W jego trakcie każde następne pokolenie charakteryzuje się mniejszą czystością odmianową. Dodatkowo nasiona do siewu przygotowane we własnym gospodarstwie bez odpowiedniej izolacji przestrzennej z innymi uprawami, z którymi mogą się przekrzyżować dużo szybciej „tracą” wartość użytkową charakterystyczną dla odmiany w stopniu kwalifikacji C1.

Wybierając kwalifikowany materiał siewny mamy pewność, że na polu wysiewamy odmianę o cechach użytkowych zgodnych z jej profilem i o najwyższym genetycznym potencjale plonowania.