Od czego zależy kolor skorupki jajka?

Stojąc przed półką z jajkami w sklepie, wielu z nas zastanawia się nad różnorodnym kolorem skorupek. Białe, brązowe, a czasem nawet zielonkawe czy niebieskawe odcienie budzą ciekawość i rodzą pytania o ich pochodzenie. Czy kolor skorupki wpływa na wartość odżywczą? A może świadczy o zdrowiu kury? Te pozornie proste pytania kryją w sobie fascynujący świat genetyki, biologii i hodowli drobiu.

Genetyka jako główny czynnik decydujący o kolorze skorupki

Podstawowym determinantem koloru skorupki jajka jest genetyka konkretnej rasy kur. Każda rasa niosek posiada charakterystyczne geny odpowiedzialne za produkcję pigmentów, które nadają skorupce jej unikalny odcień. Proces ten jest tak przewidywalny, że doświadczeni hodowcy potrafią z dużą dokładnością przewidzieć kolor jajek na podstawie rasy kury.

Mechanizm dziedziczenia koloru skorupki opiera się na kilku genach, z których najważniejszy to gen SLCO1B3. Ten gen kontroluje transport protoporfiryny IX – pigmentu odpowiedzialnego za brązowe zabarwienie. Kury posiadające aktywną wersję tego genu produkują brązowe jajka, podczas gdy te z nieaktywną wersją znoszą jajka białe.

Rasy kur i ich charakterystyczne kolory jajek

Różne rasy kur nieśnych wyróżniają się nie tylko wyglądem, ale przede wszystkim kolorem znoszonych jajek. Rhode Island Red, New Hampshire i Orpington to rasy słynące z pięknych brązowych jajek o intensywnym, ciepłym odcieniu. Z kolei Leghorn – jedna z najpopularniejszych ras komercyjnych – znosi wyłącznie białe jajka o gładkiej, porcelanowej powierzchni.

Szczególnie interesujące są rasy produkujące jajka w nietypowych kolorach. Araucana i Ameraucana znoszą jajka w odcieniach niebieskim i zielonkawym, co czyni je prawdziwymi perełkami w świecie hodowli. Marans, francuska rasa kur, słynie z jajek w intensywnym, czekoladowym kolorze brązowym, które są szczególnie cenione przez smakoszy.

Czy wiesz, że niektóre kury rasy Marans znoszą jajka tak ciemne, że przypominają kolor gorzkiej czekolady? Intensywność tego koloru jest tak charakterystyczna, że hodowcy używają specjalnej skali do oceny odcienia skorupek.

Proces powstawania pigmentów w skorupce

Formowanie się koloru skorupki to złożony proces biochemiczny zachodzący w jajowodzie kury. Protoporfiryna IX – główny pigment odpowiedzialny za brązowe zabarwienie – jest produkowana w komórkach gruczołów skorupkowych podczas ostatnich 4-5 godzin przed znoszeniem jajka. Pigment ten jest odkładany głównie na zewnętrznej powierzchni skorupki, dlatego brązowy kolor można częściowo zetrzeć.

W przypadku jajek niebieskich i zielonych za charakterystyczny kolor odpowiada biliwerdyna – pigment żółciowy, który w przeciwieństwie do protoporfiryny przenika przez całą grubość skorupki. To dlatego jajka niebieskie zachowują swój kolor nawet po usunięciu zewnętrznej warstwy skorupki.

Czynniki wpływające na intensywność koloru

Intensywność koloru skorupki może się różnić nawet u tej samej kury, co zależy od kilku istotnych czynników. Wiek niosek odgrywa kluczową rolę – młode kury zazwyczaj znoszą jajka o bardziej intensywnym kolorze, podczas gdy starsze niosiki produkują jajka o jaśniejszych odcieniach. Dzieje się tak z powodu stopniowego zmniejszania się produkcji pigmentów wraz z wiekiem.

Stres, choroby i nieodpowiednie warunki hodowlane również wpływają na jakość zabarwienia skorupek. Kury przebywające w stresujących warunkach mogą produkować jajka o słabszym kolore lub z nieprawidłowościami w zabarwieniu. Dodatkowo, częstotliwość znoszenia jajek ma znaczenie – kury znoszące jajka codziennie mogą produkować skorupki o mniej intensywnym kolorze niż te znoszące co drugi dzień.

Warto wiedzieć, że kolor skorupki nie ma żadnego wpływu na wartość odżywczą jajka. Białe i brązowe jajka zawierają identyczne ilości białka, tłuszczów, witamin i minerałów – różnica tkwi jedynie w pigmentach skorupki.

Mity i prawdy o kolorze jajek

Wokół koloru skorupek jajek narosło wiele mitów, które warto rozwikłać. Najpopularniejszym błędnym przekonaniem jest to, że brązowe jajka są zdrowsze od białych. W rzeczywistości wartość odżywcza jajka zależy od diety kury, a nie od koloru skorupki. Kury żywione paszą wzbogaconą w omega-3 czy karotenoidy będą produkować bardziej wartościowe jajka niezależnie od koloru skorupki.

Innym rozpowszechnionym mitem jest przekonanie, że kolor skorupki wskazuje na smak jajka. Smak i tekstura jajka zależą wyłącznie od diety kury, jej wieku i świeżości jajka, a nie od genetycznie uwarunkowanego koloru skorupki. Jajka z wolnego wybiegu mogą rzeczywiście smakować lepiej, ale wynika to z różnorodnej diety kur, a nie z koloru ich jajek.