Najczęstsze choroby ogórków gruntowych: zdjęcia i opisy

Ogórki gruntowe, mimo że uznawane za stosunkowo łatwe w uprawie, mogą być atakowane przez różne choroby, które potrafią znacząco obniżyć plony lub całkowicie zniszczyć uprawę. Wczesne rozpoznanie objawów chorobowych i właściwa reakcja są kluczowe dla skutecznej ochrony roślin. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym chorobom ogórków gruntowych, ich objawom, przyczynom oraz metodom zapobiegania i zwalczania.

Mączniak rzekomy ogórka

Mączniak rzekomy to jedna z najgroźniejszych chorób ogórków gruntowych, wywoływana przez organizm grzybopodobny Pseudoperonospora cubensis. Choroba ta pojawia się najczęściej w okresach podwyższonej wilgotności powietrza i umiarkowanych temperatur, szczególnie podczas chłodnych, wilgotnych nocy i ciepłych dni.

Objawy mączniaka rzekomego są charakterystyczne i łatwe do rozpoznania:

• Na górnej stronie liści pojawiają się żółtawe, kanciaste plamy ograniczone nerwami
• Na dolnej stronie liści, pod plamami, widoczny jest szarofioletowy nalot (zarodniki grzyba)
• Z czasem plamy brązowieją i zasychają
• Silnie porażone liście żółkną, usychają i obumierają

Mączniak rzekomy może zniszczyć całą uprawę ogórków w ciągu 7-10 dni przy sprzyjających warunkach pogodowych!

Zapobieganie i zwalczanie mączniaka rzekomego polega na stosowaniu fungicydów miedziowych lub preparatów biologicznych. Warto wybierać odmiany ogórków odporne na tę chorobę oraz bezwzględnie stosować płodozmian. Opryski należy wykonywać profilaktycznie, zanim pojawią się pierwsze objawy choroby, szczególnie gdy warunki atmosferyczne sprzyjają jej rozwojowi.

Mączniak prawdziwy ogórka

W przeciwieństwie do mączniaka rzekomego, mączniak prawdziwy (wywoływany przez grzyb Erysiphe cichoracearum) rozwija się głównie w warunkach suchej i ciepłej pogody. Jest to choroba powszechna zarówno w uprawach gruntowych, jak i szklarniowych, a jej rozwojowi sprzyja duża amplituda temperatur między dniem a nocą.

Charakterystyczne objawy mączniaka prawdziwego to:

• Biały, mączysty nalot na górnej stronie liści, łodygach i ogonkach liściowych
• Nalot stopniowo pokrywa całą powierzchnię liści
• Porażone liście żółkną, brązowieją i zasychają
• Rośliny mają zahamowany wzrost, a owoce są drobne i zniekształcone

Skuteczne zapobieganie mączniakowi prawdziwemu obejmuje stosowanie fungicydów siarkowych, utrzymywanie odpowiednich odstępów między roślinami dla lepszej cyrkulacji powietrza oraz unikanie nadmiernego nawożenia azotem. Regularne opryski roztworem mleka (1:10 z wodą) mogą być skuteczną metodą ekologiczną w początkowej fazie rozwoju choroby.

Bakteryjna kanciasta plamistość ogórka

Bakteryjna kanciasta plamistość, wywoływana przez bakterię Pseudomonas syringae pv. lachrymans, jest szczególnie groźna w latach o dużej ilości opadów i wysokiej wilgotności powietrza. Choroba ta może znacząco obniżyć jakość handlową owoców.

Objawy tej choroby to:

• Małe, wodniste plamy na liściach, które z czasem powiększają się i stają kanciaste
• Plamy ograniczone nerwami liści, początkowo jasnozielone, później brązowiejące
• Na dolnej stronie liści, w miejscu plam, pojawia się biały, mleczny wyciek bakteryjny
• Na owocach widoczne są małe, wodniste plamy, które później zasychają i tworzą korkowe strupy

Bakteryjna kanciasta plamistość przenosi się przez nasiona, dlatego kluczowe jest używanie zdrowego materiału siewnego. Zapobieganie obejmuje również stosowanie płodozmianu (przynajmniej 2-3 lata), unikanie prac pielęgnacyjnych przy mokrych roślinach oraz stosowanie preparatów miedziowych. Pamiętajmy, że bakterie wnikają do rośliny przez naturalne otwory i rany, dlatego należy minimalizować uszkodzenia mechaniczne roślin.

Antraknoza ogórka

Antraknoza to choroba grzybowa wywoływana przez Colletotrichum lagenarium, która atakuje wszystkie nadziemne części ogórka. Rozwija się głównie w ciepłych i wilgotnych warunkach, a jej rozwojowi sprzyja temperatura powyżej 24°C i wysoka wilgotność powietrza.

Charakterystyczne objawy antraknozy:

• Okrągłe lub owalne, wodniste plamy na liściach, które z czasem brązowieją i wysychają, tworząc dziury
• Na łodygach pojawiają się podłużne, wklęsłe zmiany, które mogą prowadzić do złamania pędów
• Na owocach widoczne są wgłębione, okrągłe plamy z różowym nalotem zarodników
• W wilgotnych warunkach na plamach pojawia się różowy śluz (zarodniki grzyba)

Zwalczanie antraknozy polega na stosowaniu fungicydów, usuwaniu porażonych części roślin oraz unikaniu nadmiernego zagęszczenia uprawy. Ważne jest również stosowanie płodozmianu i wybieranie odmian o podwyższonej odporności. Skuteczną metodą profilaktyczną jest również podlewanie roślin u podstawy, unikając moczenia liści i owoców.

Fuzarioza ogórka

Fuzarioza, powodowana przez grzyby z rodzaju Fusarium, to choroba naczyniowa atakująca system przewodzący roślin. Rozwija się głównie w glebach kwaśnych i przy wysokich temperaturach, a jej rozwojowi sprzyja również nadmierna wilgotność gleby.

Objawy fuzariozy ogórka:

• Więdnięcie roślin, początkowo w godzinach największego nasłonecznienia, później trwałe
• Żółknięcie i zasychanie liści, począwszy od dolnych partii rośliny
• Brązowienie i nekroza wiązek przewodzących widoczna na przekroju łodygi
• Zahamowanie wzrostu i stopniowe obumieranie całych roślin

Grzyby z rodzaju Fusarium mogą przetrwać w glebie nawet do 10 lat, dlatego prawidłowy płodozmian jest kluczowy w zapobieganiu tej chorobie.

Zapobieganie fuzariozie obejmuje wapnowanie gleby, stosowanie płodozmianu (minimum 4-5 lat), wybieranie odmian odpornych oraz zaprawianie nasion przed siewem. Warto również wzbogacać glebę w pożyteczne mikroorganizmy, stosując biopreparaty zawierające antagonistyczne grzyby i bakterie, które ograniczają rozwój patogenów.

Alternarioza ogórka

Alternarioza, wywoływana przez grzyby z rodzaju Alternaria, atakuje głównie starsze liście ogórków. Choroba rozwija się szczególnie intensywnie w latach o dużej ilości opadów i przy zmiennej temperaturze, a jej rozwojowi sprzyja osłabienie roślin przez inne czynniki stresowe.

Charakterystyczne objawy alternariozy:

• Okrągłe, brązowe plamy na liściach z wyraźnymi, koncentrycznymi strefami
• Plamy często otoczone żółtą obwódką
• Z czasem plamy powiększają się i zlewają, powodując zasychanie liści
• Na owocach mogą pojawić się ciemne, wgłębione plamy, które obniżają ich wartość handlową

Zwalczanie alternariozy polega na stosowaniu fungicydów, usuwaniu porażonych części roślin oraz unikaniu nawadniania roślin przez deszczowanie. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniej przestrzeni między roślinami dla lepszej cyrkulacji powietrza oraz zbilansowane nawożenie, które wzmacnia naturalną odporność roślin.

Profilaktyka chorób ogórków gruntowych

Zapobieganie chorobom ogórków jest zawsze skuteczniejsze i tańsze niż ich zwalczanie. Oto najważniejsze zasady profilaktyki:

• Stosuj prawidłowy płodozmian (ogórki na to samo miejsce najwcześniej po 3-4 latach)
• Wybieraj odmiany odporne na najczęstsze choroby w Twoim regionie
• Używaj zdrowego, certyfikowanego materiału siewnego
• Zapewnij odpowiednie odstępy między roślinami (minimum 40-50 cm)
• Unikaj nadmiernego nawożenia azotem, które prowadzi do wybujałości roślin
• Nawadniaj podsiąkowo lub kropelkowo, unikając moczenia liści
• Systematycznie usuwaj pierwsze porażone liście i pędy, wynosząc je poza obszar uprawy
• Stosuj zapobiegawczo preparaty biologiczne lub fungicydy, szczególnie przed okresami sprzyjającymi rozwojowi chorób
• Zbieraj i niszcz resztki roślinne po zakończeniu uprawy
• Utrzymuj odpowiednią kwasowość gleby (pH 6,0-7,0)

Wczesne rozpoznanie objawów chorób i szybka reakcja pozwalają ograniczyć straty w plonach i uchronić uprawę przed całkowitym zniszczeniem. Regularne obserwacje roślin, szczególnie w okresach sprzyjających rozwojowi patogenów, są podstawą skutecznej ochrony ogórków gruntowych. Warto prowadzić notatki dotyczące występujących chorób, stosowanych środków ochrony i ich skuteczności, co pomoże w planowaniu ochrony w kolejnych sezonach uprawowych.